ARTİKÜLASYON BOZUKLUKLARI

DİL VE KONUŞMA

Dil ve konuşma gelişimi, kişinin doğumuyla başlayan ve yaşamı süresince devamlılık gösteren bir süreçtir. Çocuklarda etrafındaki sesleri algılama, sesler çıkarma ve bulundukları ortamda konuşulan dilin temel yapısını edinme dünyaya geldikleri dönemden itibaren başlar. Çocuklar dili, sesleri algılayıp taklit etme ve iletişim yoluyla paylaşımda bulunma yoluyla edinirler

Dil gelişiminin zamanında kazanılması ve herhangi bir sebepten dolayı dil gelişiminde ortaya çıkabilecek sorunlar bireyin tüm yaşamını etkilediği gibi zeka gelişimi üzerinde de etkilidir. Ayrıca dil ve konuşma becerileri çocuğun sağlıklı bir sosyal ve iletişim gelişimi gösterebilmesi için de önemlidir. Okul öncesi özellikle 3-6 yaşları arasındaki dönem konuşma, dil ve bilişsel gelişim için önemlidir.

Dil ve Konuşma Gelişimi

Çocukta dil gelişimi 1-2.ayda sese tepki, ağlama ve sesleri ayırt etme ile başlar. İlk dört ay; değişik sesleri ayırt etme gerçekleşir.4-8.aylarda; sese hırıltıyla cevap verme ve taklit başlar. 9.aya kadar ünlü sesleri çıkarır, eliyle işaret etme, verme hareketlerini yapar.9-12.aylarda; 5-10 kelime söyler. 1-2.yaşlarda; bir iki kelimelik cümleler kurar. 2-3.yaşlarda; kelime haznesi hızla artar, üç dört kelimelik cümle kurar. 3-5.yaşlarda sorulara gereken cevabı verir, neden-niçin sorularına cevap verir. 5-6.yaşlarda dili kurallarına uygun kullanabilir.

Konuşma Bozuklukları nedir?

Konuşma bozukluğu; konuşmadaki akıcılıkta, ritimde, vurgularda, zihinsel organizasyonda problemlerin yaşanmasıdır. Konuşmanın oluşmasında birden fazla faktörün olması, bu faktörlerden birinde veya birkaçında problem olması konuşma bozukluğuna sebep olur.

Konuşma bozukluğu; konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin bireyin çocuğun konuşma özürlü olarak kabul edilmesi için, aşağıdaki durumlardan birinde sorun yaşaması demektir. Bunlar:

1. Konuşmanın anlaşılır şekilde olmaması,

2. Konuşmanın duyulmasında yetersizlik olması,

3. Sesin bozuk ve tırmalayıcı olması,

4. Sesin çıkarılmasının, ritminin ve vurgularının bozuk olması,

5. Dil yönünden kelime dağarcığı ve gramer yetersizliklerinin olması,

6. Konuşmanın bireyin yaşına ve fiziksel yapısına uygunsuzluğu,

Konuşma bozuklukları içerisinde artikülasyon, ses ve akıcılık (hızlı-bozuk konuşma ve kekemelik) olmak üzere üç grup bulunur.

Artikülasyon Fonolojik Bozukluklar

Artikülasyon bozuklukları; konuşmanın kalitelisi için konuşmada görev alan atikülatör yapıların hızlı, seri ve net şekilde koordineli hareketleri gereklidir. Artikülasyon bozukluğu, atikülatörlerin yapı ve hareketlerinin sınırlanmasıyla dildeki seslerin üretiminin doğruluğunun ve hızının etkilenmesiyle meydana gelir.

Artikülasyon bozukluğunda; dil, dudak, damak ve dişler gibi artikülatör organların seslerin üretimi için uygun pozisyonu alamaması sonucunda konuşma sesleri olduğundan farklı biçimde üretilir. Artikülasyon bozukluğu çocuklarda sık görülen bir konuşma problemidir. Artikülasyon bozukluluğu tutarlık gösterir. Yani çocuk bir sesi üretemiyorsa ya da yanlış üretiyorsa bu problem tüm sözcüklerde görülür

Amerikan Dil Konuşma-İşitme Birliği (ASHA) artikülasyon bozukluğunun konuşma seslerinin atipik olarak üretilmesi olduğuna yönelik bir tanımlama yapmıştır. Bu tanımlamada atipik konuşma sesi üretilmesi, tam anlamıyla problemli bir konuşma yapısı ile ilişkilidir. Problem, konuşmanın motor becerisindeki bozulma ile ifade edilebilir.

Artikülasyon bozuklukları dört şekilde görülmektedir:

1. Atlama (Sesin düşmesi); sözcüklerin sadece bir kısmının söylenebilmesi şeklinde kendini göstermektedir. Kaşık-Aşık, Kahve-Kave, v.b.

2. Yerine koyma (Sesin değiştirilmesi); kelimenin farklı bölümlerindeki bir sesin yerine farklı bir ses getirilme durumudur. Davul-Dayul, Araba-Ayaba, v.b.

3. Ses eklenmesi; Kelimede normalde olmayan bir sesin, kelimeye sonradan eklenmesi anlamına gelmektedir. Saat-Sahat, Atmış-Altmış, v.b.

4. Sesin bozulması ise; çıkarılan seslerin doğru olmaması ancak doğruya yakın çıkarılmasıdır. Karagöz-Kayagöz, Ekmek-Emmeg, v.b.

Artikülasyon Bozukluğu Nedenleri

Artikülasyon bozukluklarının nedenleri yapısal, görevsel ve psikolojik nedenler olmak üzere üç kapsamda inceleyebiliriz:

– Yapısal Nedenler:

Konuşma organlarındaki bozukluktan artikülasyon bozukluğu meydana gelebilir. Dudak yarıklığı, diş yapısındaki bozukluklar, çenenin açık veya kapalılığı, alt çenenin geride olması, damağın düz veya gereğinden fazla çukur olması, dilin büyük veya küçük olması gibi kusurlar artikülasyon bozukluğuna sebep olabilir. Yine bu organlardaki sinirlerde olabilecek bozukluklar konuşmanın bozulmasına neden olur. Yine dil altı bağlantısının gereğinden uzun olması, dilin özellikle ünsüzlerin artikülasyonu için temas noktalarına ulaşmaması konuşma sorunlarını ortaya çıkarır. Bu gibi durumlarda tıbbî müdahalelerle konuşma bozukluğu giderilebilir.

– Görevsel Nedenler:

Konuşma organları olan ağız içi, dil ve dudakta bir sorun olmaması, ancak konuşma organlarının görevlerini yerine getirmelerinde bir sorun olması durumudur. Konuşulan dilin yetersiz olması, konuşmayı kazanma döneminde evde çocuğa yol gösterecek bir yetişkin olmaması vb. durumlar bu kapsama girmektedir.

– Psikolojik Nedenler:

Çocuğun zihin düzeyinde öğrenmeyi etkileyecek bir sorun olması, maddi sorunlar, anne babanın çocuğa davranışları gibi birçok psikolojik etken artikülasyon bozukluğuna neden olabilmektedir.

Artikülasyon Bozukluklarında Tanılama

Öncelikle tanılamada edilen bozukluklarda tıbbî müdahale gereken durumlarda uzman doktorlara müracaat edilmelidir. Tanılamada artikülasyon bozukluğu olan çocuğun hangi seslerde ve artikülasyon özrü türlerinden (düşürme, ekleme, değiştirme, bozma) hangisinde güçlüğü olduğuna karar verebilmek gerekir. Artikülasyon bozukluğunun ağırlık derecesi tespit edilerek bozuk olan seslerin sözcük içindeki yeri belirlenmelidir. Saptamanın daha doğru eksiksiz, ayrıntılı ve dizgili biçimde yerine getirilmesi için artikülasyon testleri kullanılmaktadır.

Artikülasyon testleri; çocuğu konuşturma, okutma, sorulara karşılık verme gibi değişik biçimlerde olabilmektedir. Hangi testlerin kullanılacağı çocuğun durumuna bağlı olarak değişir. Okuma biliyorsa okumaya yönelik testler (paragraf-tümce testleri), bilmiyorsa (resimli nesneli-sorulu) testler kullanılır. Çocukla serbest konuşularak da tanılama yapılabilir.

Artikülasyon Bozuklukları Tedavisi

Artikülasyon bozukluklarının tedavisinde uzman kişilerden faydalanılmalıdır. Artikülasyon bozukluklarında tedavi dört aşamadan oluşmaktadır: perseptüel eğitim, düzeltme, stabilizasyon ve günlük antrenman şeklindedir.

Perseptüel eğitim, hastaya kendi çıkardığı sesin kaydedilerek dinletilmesi aşamasıdır. Bu aşamada hastada farkındalık oluşturmak amaçlanır. Hasta kendi sesini, telaffuzunu dinler ve kendi konuşmasına karşı bir farkındalık kazanır. Kişiyi artikülasyon bozukluklarının farkına vardırmak için kelime listesi hazırlama, öykü anlattırmak, ses kayıt cihazlarından faydalanmak gibi etkinlikler yaptırılabilir.

Ardından düzeltme aşamasına gelindiğinde doğru telaffuzlar kişiye kazandırılır.

Stabilizasyon aşamasında bu doğru telaffuzun kalıcı olması amaçlanır ve en son bu kalıcılık adına günlük alıştırmaların uygulanması sağlanır.

Artikülasyon Konuşma bozuklukları için Konya’da nereden destek alabilirim?

Konya’da Cemre Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak artikülasyon bozukluğu yaşayan çocuklar için uzman ekibimizle destek vermekteyiz. Dil ve konuşma bozuklukları terapi merkezimizde dil ve konuşma eğitimi almış uzmanlarımızca eğitim ve destek programları başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.. Destek ve sorularınız için bizi arayabilir ücretsiz danışma hizmeti alabilirsiniz.