KEKEMELİK NEDİR? KEKEMELİK DİL VE KONUŞMA TERAPİSİ
Konuşma Bozuklukları
Konuşma, sözel dildeki sesleri çıkarmak için gerekli olan motor işlemleri içerir. Bu motor işlemlerin (solunum, sesleme, rezonans ve sesletim-artikülasyon) yerine getirilmesindeki aksama konuşma bozukluklarına neden olmaktadır.
Dil ve konuşma bozuklukları başlığı altında en yaygın karşılaşılan türlerden biri de akıcı konuşma bozukluğudur. Akıcılık bozuklukları içerisinde en sık rastlanılanı kekemeliktir.
Kekemelik nedir?
Kekemelik, konuşma akışında tutukluk, bir sözcük ya da sesi tekrarlayarak duraklama, sesi uzatma, anlamlı bir konuşmada psikolojik, nörolojik ve fizyolojik bir ritim bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Kekemeliğin en belirgin özelliği; akıcı konuşma bozukluğu olarak tanımlanan, konuşmanın akıcılığındaki kesintilerdir.
Kekemelik, genellikle 3-8 yaşlar arasında başlayan konuşmanın akış ve ritminde istemsiz kesintilerle karakterize, sebebi bilinmeyen ve sıklıkla ergenlik öncesi dönemde iyileşebilen bir akıcılık bozukluğudur. Bu tanımlamaya göre, kekeme olan bireyler, ne söylemek istediklerini bilmelerine rağmen sesler arasında geçiş yapamazlar.
Kekemelikte sesleri uzatma, duraklamalar, ses ve hece tekrarları, ünlemlemeler görülmektedir. Kelimeleri gergin söyleme, söylenmesi zor olan sözcükler yerine başka sözcükler kullanma isteği gibi psikolojik, fizyolojik ve nörolojik ritim bozuklukları ile ortaya çıkmaktadır. Bunlar kekemelik için zemin hazırlayan durumlardır. Bazı durumlarda belirgin sekonder davranışlar görülmektedir. Bunlar yüz ve vücut hareketleri olabilmektedir. Örneğin, ayaklarını sert bir şekilde yere vurma, göz kırpma, tikler, kafa hareketleri, nefes alma düzensizlikleri, elini dizine vurma vb. davranışlardır. Bu sekonder davranışlar konuşma çabasını artırmak için yapılmakta ve daha önce konuşmaya yardımcı olmada yardımcı olduğu düşünülerek sürekli tekrarlamaya çalışılmaktadır.
Kekemelik neden olur?
Kekemelikle ilgili çok sayıda yapılan çalışmaya rağmen nedeni halen bilinmemektedir. Kekemeliğin psikolojik, genetik, nörolojik, dil ve konuşma açısından nedenleri araştırılmıştır.
Kekemeliğin nedenine yönelik yapılan çalışmalarda, dilin kısalığı, kuruluğu, konuşma yolundaki bozukluklar sorumlu tutulmuş ve merkezi sinir sistemi (MSS) anomalileri neden olarak gösterilmiş ise de belirli bir biyolojik ve nörolojik neden saptanamamıştır. Kekeme çocukların anne, baba ve kardeşlerinde kekemelik veya kekemelik öyküsü olduğu öğrenilmiştir. Bu durum bozukluğa genetik bir yatkınlığın neden olabileceğini düşündürmektedir.
Psikolojik kuramlar, kekemeliğin bilinçdışı ihtiyaç ve içsel çatışmalardan kaynaklanan, bir nevrotik ya da fobi belirtisi olduğunu öne sürmektedir. Kekemeliğin bazen birdenbire ve üzücü bir olay ardından başladığı ancak çoğunlukla çok hafif belirtilerle yavaş yavaş ortaya çıktığı vurgulanmaktadır. Diğer bir çalışmada ilk kez ileri yaşta ortaya çıkan kekemeliğin, ani ve şiddetli fiziksel veya psikolojik bir stresten kaynaklandığı belirlenmiştir.
Kekemeliğe eşlik eden başka dil ve konuşma bozukluğunun olmasının ya da kekemeliğe eşlik eden Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun olmasının kronikleşmeye etki ettiği bilinmektedir.
Kekemelik ne zaman ortaya çıkar?
Kekemelik her yaş grubunda görülebilmekle birlikte olguların büyük bir kısmında dil ve konuşma gelişiminin ilk evrelerinde, yani okul öncesi dönemde ortaya çıkmaktadır.
Kekemelik değişik nedenlere bağlı olarak 3-8 yaşlar arasında başlamaktadır. Az da olsa ileri ki yaşlarda başlamaktadır. Kekemeliğin erkeklerde görülme oranı daha fazladır ve kız/erkek oranı yaklaşık 1/4 olarak bildirilmektedir
Kekemelik belirtileri nelerdir?
Kekemeliğin Tanı Ölçütleri, Amerikan Psikiyatri Derneğine (APA) göre kekemelik tanı ölçütleri (konuşmanın akıcılığında aşağıdakilerin bir veya birkaçının birlikte gözlenmesi olarak tanımlanmaktadır:
✓ Ses uzatmaları
✓ Bloklamalar
✓ Ses ve hece tekrarları
✓ Tek heceli sözcüklerin tekrarı
✓ Tamamlanmamış sözcükler
✓ Dolaylı anlatım
✓ Ünlemleme
✓ İşitilebilir ya da sessiz bloklar
✓ Fiziksel gerilimle üretilen sözcükler
Sosyal ve Akademik Açıdan Kekemelik
Kekemelik başladıktan sonra ortaya çıkan engellenme duygusu, endişe ve utanç, kişinin sosyal yaşamı, işi ve kişiliğinde önemli sorunlara yol açabilir. Her zaman bir psikopatolojiye işaret etmese de, kekemeliği olan bireylerin daha fazla içe dönük olma, sosyal ortamlardan kaçınma, eğiliminde oldukları bilinmektedir. Toplumdan kaçma, eğitimin sürdürülmesine engel olabilir ve akademik başarıyı etkileyebilir. Kekeleyen bireyler normal gruba oranla akademik performans açısından anlamlı düzeyde daha düşük performans göstermektedir. Bu durum akademik konularla ilgili sözel olarak yapmaları gereken şeylerden kaynaklanıyor olabilir. Kaygı ve kekemelik azaltıldığında bireyler genellikle daha iyi akademik performans gösterirler. Kekemeliğin akademik ve mesleki işlevselliği olumsuz etkilediği bildirilmektedir.
Çocuklarda kekemelik nasıl teşhis edilir?
Kekemelik tanısı konarken çeşitli konuşma bozuklukları ya da diğer akıcılık sorunlarından ayırıcı tanının yapılması gereklidir. Kekemelik teşhisi koymak ve kekemeliği olan bireylerin terapisi bu alanda lisans ya da yüksek lisans eğitimi almış olan dil ve konuşma terapistleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Kekemelik tanısı konmuş çocuğun terapi sürecinde terapist, çocuğun durumunu baştan sona kadar değerlendirmektedir. Dil ve konuşma terapisti bireyin kekemelikle baş etme yollarını da değerlendirmektedir. Birey hakkında edinilen bilgiler, akıcılık bozukluğu olup olmadığını belirlemek için değerlendirilir.
Kekemelik tanısı almış çocukların ailelerinin kekemelik terapisinde alması gereken sorumluluklar bulunmaktadır. Her şeyden önce çocuk ile ilişkisinde son derece dikkat etmek zorunda olan anne ve babalar bir yandan da terapinin doğru ilerlemesi için önemli bir faktördür. Aileler kekemeliği fark edecek olan ilk unsur olarak bilinmektedir.
Kekemelik Dil ve Konuşma Terapisi
Dil ve konuşma terapisinde kullanılacak yöntem ve terapi süresi bozukluğun ne olduğuna göre değişiklik göstermektedir. Kekemeliğin, bireyler üzerinde stresi ve heyecanı artırdığı da göz önünde bulundurularak planlanan terapilerde amaç kişinin kekemelik nedeniyle yaşadığı heyecan, stres ve baskıyı azaltmak ve kekemelik şiddetini azaltmaya yönelik konuşma tekniklerini öğretmektir.
Dil ve konuşma terapistliği multidisipliner bir alandır ve terapi sürecinde kişinin sosyal çevresi ile ilişkisinin nasıl düzelmesi gerektiği konularında da destekleyici bir rol üstlenmektedir. Kekemelik tanısı almış bir çocuğun ailesi ile doğrudan ilişki kurarak süreç hakkında bilgilendirme sağlamak çocuğun terapiden en iyi biçimde yararlanabilmesi için önemli bir adımdır.
Sadece konuşmayı hedef alan bir terapi programı yetersiz kalmaktadır. Kekeleyen konuşmacıların dinleyici tepkilerinden etkilenmesi olasıdır bu nedenle okul çağı çocuklarının kekemelik yönetiminde aileler, kardeşler, arkadaşlar, öğretmenler gibi geniş bir sosyal kitlenin konu hakkında bilgilendirilmesi son derece önemlidir. Okul çağı kekemelik terapisi sadece kekeleyen kişi odağında gerçekleştirildiğinde terapinin etkisi maksimize edilemez. Okul çağı kekemelik terapilerinde bireysel ve grup terapileri kombine olarak kullanılmaktadır.
Erken çocukluk döneminde uygulanan terapiler çocuğun ve ailenin bireysel ihtiyaçlarına göre şekillendirilmektedir. Bu dönemdeki kekemeliğe yönelik kapsamlı terapi yaklaşımları hem ebeveyn merkezli hem de çocuk merkezli stratejileri bir arada kullanmayı temel almaktadır. Terapilerde çocuğun kekemeliği yönetebilmesi ve kekemeliğe yönelik olumsuz duygusal tepkiler geliştirmemesi hedeflenmektedir.
Okul çağı kekemelik terapisi bireyin konuşma üretiminin yanı sıra dil gelişimi, sosyal alanda yaşadığı güçlükler, sorunundan dolayı yaşadığı duygusal sıkıntılar ve bunlara yönelik yaklaşımları içermelidir. Kekemelik terapileri kekeleyen bireyin kekemeliğe ilişkin olumsuz düşünce ve duyguları üzerinde de çalışarak kekemeliği önce kabul etmeyi sonra değiştirmeyi sağlamaktadır.
Kekemelik tedavisi Konya Cemre Özel Eğitim ve Rehabilitasyon
Konya’da Cemre Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak kekemelik sorunu olan çocuklar için uzman ekibimizle destek vermekteyiz. Dil ve konuşma güçlüğü/bozuklukları terapi merkezimizde dil ve konuşma eğitimi almış terapislerimizcebaşarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Konuşma ve dil terapisi merkezi özel eğitim konuşma terapisi destek ve sorularınız için bizi arayabilir ücretsiz danışma hizmeti alabilirsiniz.
Şunları da sevebilirsiniz
Özel Eğitimde Grup Eğitimi
Otizm ve Beslenme
