Nöropati Nedir? Nöropati Neden olur?

İçindekiler

Toggle

Nöropati nedir?

Nöropati, periferik sinir sistemindeki hasar veya bozukluk nedeniyle ortaya çıkan fonksiyon kaybını ifade eder.

Genellikle sinir liflerindeki hasarın sonucudur. Bu hasar, sinir iletimini etkileyebilir ve vücudun çeşitli bölgelerinde çeşitli semptomlara neden olabilir.

Periferik Sinir Sistemi

Periferik sinir sistemi, vücudun çevresindeki sinir ağı aracılığıyla çevresel dünyayla etkileşime girmemizi, hareket etmemizi ve çeşitli duyusal deneyimler yaşamamızı sağlayan önemli bir sistemdir.

Periferik sinir sistemi (PSS), vücutta bulunan sinirlerin bir ağıdır. Bu ağ merkezi sinir sistemini (MSS) oluşturan beyin ve omurilik dışındaki tüm sinirleri içerir. Bu sistem sayesinde, duyuları algılamak, motor fonksiyonları düzenlemek ve vücut ile çevresi arasında iletişimi sağlamak gibi çeşitli görevler yerine getirilir.

1. Bileşenleri:
   1. Sensör Sinirler (Duyusal Sinirler): Dış uyaranları, yani dokunma, acı, sıcaklık gibi duyusal bilgileri alarak merkezi sinir sistemi tarafından işlenmelerini sağlarlar.
      • Sensör Sinirlerin İşlevleri:
      • Dokunma (Somatosensoriyel): Cilt üzerindeki sensörler aracılığıyla çevresel dokunma ve basınç gibi duyumları algılar.
      • Termal (Sıcaklık): Isı veya soğukluk algısını sağlar.
      • Ağrı (Nosiseptif): Zarar görmüş dokuların varlığını algılar.
      • Proprioseptif: Kasların ve eklemlerin konumunu, hareketini ve gerilimini algılar.
   2. Motor Sinirler: Merkezi sinir sisteminden aldıkları komutları organlara, kaslara ve bezlere taşıyan sinirlerdir. Bu sayede kas hareketleri ve organ fonksiyonları düzenlenir.
      • Motor Sinirlerin İşlevleri:
        • Skelet Kaslarına İletim (Somatik Motor): Gönüllü kas hareketlerini kontrol eder.
        • Otonom Sinir Sistemi (Vejetatif): Kalp atışı, solunum, sindirim ve diğer iç organ fonksiyonlarını düzenler. Bu sistem istem dışı çalışır.
2. Çeşitli Sinir Tipleri:
   • Afferent Sinirler (Duyusal): Organlardan merkezi sinir sistemine bilgi taşıyan sinirlerdir.
   • Efferent Sinirler (Motor): Merkezi sinir sisteminden organlara ve kaslara komut taşıyan sinirlerdir.
3. Sinir Lifleri:
   • İnce Miyelinli Lifler: Duyusal bilgileri taşır.
   • Kalın Miyelinli Lifler: Motor bilgileri taşır.

Periferik sinir sistemi, vücudun çevresindeki sinir ağı aracılığıyla çevresel dünyayla etkileşime girmemizi, hareket etmemizi ve çeşitli duyusal deneyimler yaşamamızı sağlayan önemli bir sistemdir.

Nöropati Neden Olur?

Birçok farklı neden bu hastalığa yol açabilir. Belirtileri de farklı kişilerde farklılıklar gösterebilir. Nöropatinin ortaya çıkaran en yaygın faktörleri sıralarsak;

• Diyabet :
  • Diyabet, vücuttaki yüksek kan şekeri seviyelerine neden olabilir ve zamanla sinir hasarına yol açabilir. Ayaklarda ve ellerde karıncalanma, uyuşma ve ağrıya neden olan diyabetik nöropati sık görülen bir durumdur.
• Alkol Kötüye Kullanımı :
  • Aşırı alkol tüketimi, sinir sistemine zarar verebilir ve nöropatiye neden olabilir. Alkolik nöropati genellikle ayaklarda ve bacaklarda duyusal değişikliklere yol açar.
• Enfeksiyonlar:
  • Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, sinir hasarına neden olabilir. Örneğin, şeker hastalığına bağlı olmayan bir enfeksiyon, Guillain-Barré sendromuna yol açabilir.
• Genetik Faktörler:
  • Bazı nöropati türleri genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi genetik nöropatiler, ailesel geçiş gösterebilir.
• Toksik Maddeler ve İlaçlar:
  • Bazı toksik maddeler ve ilaçlar sinir sistemine zarar verebilir. Özellikle aşırı miktarda kullanılan bazı kemoterapi ilaçları nöropatiye yol açabilir.
• Bağışıklık Sistemi Sorunları:
  • Bağışıklık sistemi, sinir hücrelerini hedef alarak nöropatiye neden olabilir. Bu duruma immünolojik nöropati veya Guillain-Barré sendromu örnek olarak verilebilir.
• Travma ve Yaralanmalar:
  • Sinir sistemi yaralanmaları veya travmaları nöropatiye neden olabilir. Örneğin, bir kaza sonrası sinir hasarı nöropatiye yol açabilir.
• Metabolik Sorunlar:
  • Metabolik bozukluklar, sinir hücrelerine zarar verebilir. Buna örnek olarak karbonmonoksit zehirlenmesi veya vitamin eksiklikleri gösterilebilir.
• Kanser:
  • Kanser ve bazı kanser tedavileri nöropatiye neden olabilir. Özellikle kemoterapi tedavisi sırasında sinir hasarı meydana gelebilir.

Nöropati Çeşitleri

Nöropati genellikle şu şekillerde sınıflandırılır:

• Sensörinöropati: Duyu sinirlerini etkiler ve karıncalanma, uyuşma, ağrı veya hissizlik gibi duyusal değişikliklere yol açabilir.
• Motor nöropati: Motor sinirleri etkiler ve kas güçsüzlüğü, kas atrofisi ve koordinasyon sorunlarına neden olabilir.
• Otonom nöropati: Otonom sinir sistemini etkiler ve iç organların işlevselliği üzerinde etkiler yapabilir. Bu tür nöropati, sindirim sistemi, kalp, kan basıncı ve diğer iç organları etkileyebilir.

Hangi sinir tiplerinin ve bölgelerinin etkilendiğine, altta yatan nedenlere ve semptomlara göre detaylı olarak sınıflandırılabilir;

1. Diyabetik Nöropati:
   • Diyabet, zamanla sinir hasarına neden olabilir. Ayaklarda ve bacaklarda karıncalanma, uyuşma, ağrı ve kas güçsüzlüğü gibi belirtilerle kendini gösterir.
2. Alkole Bağlı Nöropati:
   • Aşırı alkol tüketimi, sinir sistemi üzerinde toksik etki yaparak nöropatiye neden olabilir. Genellikle ayaklarda ve bacaklarda duyusal değişikliklere yol açar.
3. Travmatik Nöropati:
   • Sinirlere yönelik travmatik yaralanmalar, nöropatiye neden olabilir. Bu, sinirin doğrudan zarar gördüğü durumları içerir.
4. İlaçlara Bağlı Nöropati:
   • Bazı ilaçlar, sinir hasarına neden olabilir. Özellikle kemoterapi gibi tedaviler sırasında nöropati gelişebilir.
5. Genetik Nöropatiler:
   • Bazı nöropati türleri genetik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Charcot-Marie-Tooth hastalığı gibi genetik nöropatiler buna örnek olarak verilebilir.
6. Enfeksiyona Bağlı Nöropati:
   • Birçok enfeksiyon, sinir sistemi üzerinde zararlı etkiler yapabilir. Örneğin, şeker hastalığına bağlı olmayan bir enfeksiyon sonucu gelişen nöropati söz konusu olabilir.
7. İmmün sistemi ile İlgili Nöropatiler:
   • Bağışıklık sistemi, yanlışlıkla kendi sinir hücrelerini hedef alarak nöropatiye neden olabilir. Guillain-Barré sendromu buna örnek olarak verilebilir.
8. Kronik İnflamatuar Demiyelinizan Polinöropati (CIDP):
   • Bu, periferik sinirlerin miyelin kılıfının kronik iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur.
9. Vasküler Nöropati:
   • Kan damarlarının sağlığını etkileyen durumlar, sinirlerin yeterli oksijen ve beslenme almasını engelleyerek nöropatiye yol açabilir.

Nöropatik hastaların rehabilitasyonunda tedavi programı içerikli bir değerlendirmenin ardından hastanın ihtiyaçlarına göre oluşturulmalıdır.

Nöropati rehabilitasyonu konusunda Konya’da otizm özel eğitim merkezi olarak hizmet veren MEB onaylı kurumumuzda uzman ekibimizle iletişime geçebilir, destek alabilirsiniz.