Spina Bifida
Spina Bifida Nedir?
Spina Bifida ayrık veya açık omurga anlamına gelmektedir. Toplumda binde 3 gibi oranda görülmektedir. Gebelik döneminde oluşan bu hastalık
doğmamış bebeklerin omurgasının doğru şekilde oluşmadığı bir doğumsal anomali olarak kabul edilen bir durumdur.
Bu durum, fetal gelişimin erken dönemlerinde omurilik, omurga kemikleri ve çevresindeki dokuların normal gelişimini etkileyen bir hata sonucu ortaya çıkar.
Spina bifida, omurilik ve omurilik zarının normal gelişimini engelleyen bir sorun olduğundan, durumun şiddeti ve etkileri farklılık gösterebilir.
Spina Bifida Türleri
En yaygın üç türü şunlardır:
1-Spina Bifida Okülta:
Omurga kemiklerinin bir kısmının doğru bir şekilde kapanmadığı, ancak omurilik veya zarının dışarı çıkmadığı en hafif formudur. Genellikle bel bölgesinde hafif bir tümseklilik veya benekli bir cilt alanı olarak görülebilir.
2-Spina Bifida Meningosel:
Omurga kemikleri doğru bir şekilde kapanmadığı için omurilik zarı (meninks) dışarıya doğru şişer. Omurilik zarı dışarı çıkar ve kese benzeri bir yapı oluşturur. Bu türde omurilik zarı dışarı çıkmış olmasına rağmen omurilik kendisi zarın içinde kalır.
3-Myelomeningosel (Spina Bifida Kistik):
Bu, en ciddi türdür. Omurga kemiklerinin bir kısmı eksik olduğu ve hem omurilik hem de omurilik zarının dışarı çıktığı bir durumdur. Bu, ciddi nörolojik problemlere ve hareket yetmezliğine yol açabilir.
Spina Bifida Nedenleri
Tam olarak nedeni hala tam olarak anlaşılmamıştır ve çok faktörlü bir etiyoloji söz konusudur. Genetik faktörler ve çevresel etmenlerin etkileşimi sonucunda spina bifida gelişebilir.
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin etkileşiminin rol oynadığı düşünülmektedir. Anne adaylarının prenatal (gebelik öncesi) bakımları ve doğru beslenmesi, spina bifida ve diğer doğumsal anomali riskini azaltmada yardımcı olabilir. Doğum öncesi ultrason taramaları, bebekte olası anormallikleri saptamak ve gerektiğinde tedbirler almak için kullanılabilir.
Folik asit eksikliğine bağlı oluştuğu öngörülsede kanıtlanmış değildir.
Başta meningomiyelosel olmak üzere omuriliği etkileyen birç
Potansiyel etkenlerin bazıları:
- Genetik Faktörler: Aile geçmişi, spina bifida riskini artırabilir. Eğer aile geçmişinde spina bifida veya benzer doğumsal anormallikler bulunan kişiler varsa, yeni doğan bebekte risk daha yüksek olabilir.
- Folik Asit Eksikliği: Gebelik sırasında yeterli miktarda folik asit alınmaması, spina bifida riskini artırabilir. Folik asit, nöral tüp defektlerini (omurilik ve beyin anormallikleri) önlemek için önemlidir. Bu nedenle, hamilelik planlayan veya hamilelik döneminde olan kadınların doktor tavsiyelerine uyarak yeterli folik asit alması önerilir.
- Çevresel Faktörler: Anne adayının gebelik sırasında maruz kaldığı bazı çevresel faktörler, spina bifida riskini artırabilir. Örneğin, bazı kimyasal maddelere veya toksinlere maruz kalma, enfeksiyonlar, ilaçlar ve radyasyon gibi etkenler riski artırabilir.
- Diabetes: Anne adayının diyabeti, spina bifida riskini artırabilir.
- Obezite: Anne adayının obez olması da spina bifida riskini artırabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçların (örneğin, bazı antikonvülsanlar) hamilelik sırasında kullanılması, spina bifida riskini artırabilir.
Spina Bifida Belirtileri
Spina bifida’nın belirtileri, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Aşağıda, spina bifida’nın farklı tiplerinde görülebilecek belirtileri bulabilirsiniz:
- Spina Bifida Okülta:
- Bel bölgesinde hafif bir tümseklilik veya lekeli bir cilt alanı (genellikle saçsız).
- Spina Bifida Meningosel:
- Omurga bölgesinde şişlik veya kese benzeri bir yapı.
- Omurilik zarı (meninks) dışarı çıkar, ancak omurilik kendisi zarın içinde kalır.
- Bu türde genellikle nörolojik semptomlar daha az belirgindir.
- Myelomeningosel (Spina Bifida Kistik):
- Omurga bölgesinde büyük bir açıklık veya kistik yapı.
- Omurilik ve zarı dışarı çıkar.
- Bu türde nörolojik semptomlar daha belirgindir ve şiddetli olabilir.
- Bacaklarda kas zayıflığı veya felç, hareket sınırlamaları, duyu kaybı görülebilir.
- İdrar ve dışkı kontrolünün kaybı veya güçlüğü (inkontinans) olabilir.
- Bacaklarda veya ayaklarda deformiteler veya şekil bozuklukları gelişebilir.
- Hidrosefali (beyin içinde sıvı birikimi) riski artabilir.
Bu belirtiler, spina bifida’nın farklı türlerinde farklı şekillerde görülebilir. Her birey farklıdır ve semptomlar kişiden kişiye değişebilir. Eğer spina bifida şüphesi varsa veya bu konuda endişeleriniz varsa, bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçmek önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, olası komplikasyonların önlenebilmesine yardımcı olabilir.
Spina Bifida Tedavi Yöntemleri
Tedavi yaklaşımı türüne ve şiddetine bağlı olarak farklılık gösterebilirken genellikle bireyin yaşına, semptomların şiddetine ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Tedavi yöntemlerinden bazıları:
- Cerrahi Müdahale: Myelomeningosel veya spina bifida kistik türündeki hastalar için genellikle doğumdan sonra cerrahi müdahale gerekebilir. Bu operasyon, omurilik ve omurilik zarını kapatmayı amaçlar. Ameliyatla omurilik ve çevresindeki dokular daha fazla hasar görmeden korunmaya çalışılır.
- Fiziksel ve Mesleki Terapi: Spina bifida’lı bireyler için fiziksel terapi ve rehabilitasyon programları, kas gücünü artırmak, hareket yeteneklerini geliştirmek ve bağımsızlık sağlamak amacıyla kullanılır.
- İlaçlar: Semptomları yönetmek için ilaçlar kullanılabilir. Örneğin, kas spazmlarını hafifletmek veya sinir ağrılarını azaltmak için ilaçlar reçete edilebilir.
- Kateterizasyon ve İdrar Yönetimi: Spina bifida’lı bireylerde idrar kontrolü zor olabilir. Kateterizasyon yöntemleri veya diğer idrar yönetimi teknikleri ile idrarın düzenlenmesi sağlanabilir.
- Cerrahi Girişimler: Spina bifida’lı bireylerde zaman içinde bacak deformiteleri veya diğer fiziksel sorunlar gelişebilir. Bu durumda, cerrahi müdahalelerle bu deformitelerin düzeltilmesi veya en aza indirilmesi amaçlanabilir.
- Düzenli İzlem ve Bakım: Spina bifida’lı bireyler için düzenli doktor kontrolleri ve izlem önemlidir. Bu, potansiyel komplikasyonların erken tespit edilmesini sağlar.
- Psikososyal Destek: Hem birey hem de aile için psikososyal destek ve danışmanlık hizmetleri, yaşamın farklı yönleriyle başa çıkmada yardımcı olabilir.
Tedavi planı, bir multidisipliner sağlık ekibi tarafından oluşturulur. Bu ekip, çocuk doktorları, nörologlar, cerrahlar, fizyoterapistler, beslenme uzmanları, psikologlar ve diğer uzmanlardan oluşabilir. Tedavi, bireysel gereksinimlere ve duruma göre uyarlanır ve yaşam boyu devam edebilir.
Spina Bifida Tedavi Edilmezse Ne olur?
Spina bifida gibi açık omurga anomalileri tedavi edilmezse, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi ve müdahaleler, spina bifida’nın olası komplikasyonlarını önlemeye veya yönetmeye yardımcı olabilir. Bu sorunlar şunları içerebilir:
- Nörolojik Sorunlar: Açık omurga, omuriliğin doğru bir şekilde korunmadığı veya gelişmediği bir durumu temsil eder. Bu, omurilikte sinir hasarına neden olabilir. Bu hasar, bireyin alt vücut kısmında ve bacaklarda duyu kaybına, kas güçsüzlüğüne ve hareket sınırlamalarına yol açabilir.
- İdrar ve Dışkı Kontrol Sorunları: Spina bifida, idrar ve dışkı kontrolünü etkileyebilir. Bu durum, inkontinans (idrar ve dışkı kaçırma) sorunlarına yol açabilir.
- Hidrosefali: Bazı spina bifida vakalarında, beyin omurilik sıvısı normal şekilde dolaşamaz ve beyin içinde birikirse hidrosefali gelişebilir. Bu durum, beyin şişmesine yol açar ve basınç artışına neden olabilir.
- Bacak Deformiteleri: Spina bifida ayrıca bacaklarda deformitelerin gelişmesine yol açabilir. Bu, dizlerin ve ayakların normal şekilde gelişmediği veya pozisyon değiştirdiği durumları içerebilir.
- Yara İnfeksiyonları: Açık omurga nedeniyle cilt altında bulunan omurilik ve zarı, dış etmenlere karşı hassas hale gelir. Bu, enfeksiyon riskini artırabilir.
Spina Bifida Rehabilitasyonu
Spina bifida gibi doğumsal anormallikleri olan bireyler için özel eğitim ve rehabilitasyon oldukça önemlidir. Bu tür programlar, bireyin yaşam kalitesini artırmak, bağımsızlığını desteklemek ve günlük yaşam becerilerini geliştirmek amacıyla tasarlanır.
Spina bifida’nın türüne ve bireyin ihtiyaçlarına göre özel eğitim ve rehabilitasyon programları belirlenir. Bir multidisipliner sağlık ekibi, bireyin gereksinimlerini en iyi şekilde karşılayan bir plan oluşturur.
İşte spina bifida’lı bireyler için özel eğitim ve rehabilitasyonun bazı yönleri:
- Fiziksel Terapi: Fiziksel terapi, spina bifida’lı bireylerin kas gücünü artırmak, esnekliği geliştirmek ve yürüme veya hareket yeteneklerini en iyi şekilde kullanabilmelerine yardımcı olmak amacıyla kullanılır. Bu terapi, özel egzersizler, hareket teknikleri ve fiziksel aktiviteleri içerebilir.
- Mesleki Terapi: Mesleki terapi, günlük yaşam becerilerini geliştirmeye odaklanır. Bağımsızlık sağlamak amacıyla öğretilen beceriler arasında giyinme, yemek yeme, tuvalet kullanımı ve ev işleri yer alabilir.
- Konuşma ve Dil Terapisi: Eğer spina bifida, konuşma veya dil yeteneklerini etkilemişse, konuşma ve dil terapisi bu alanlardaki zorlukları ele alabilir. Bu terapi, iletişim becerilerini geliştirmeye yardımcı olur.
- İdrar ve Dışkı Kontrolü: Spina bifida’lı bireylerin idrar ve dışkı kontrolünü sağlamaları zor olabilir. Uzmanlar, uygun kateterizasyon yöntemleri veya idrar ve dışkı yönetimi teknikleri konusunda eğitim verir.
- Ergoterapi: Ergoterapi, bireyin günlük yaşam aktivitelerini daha rahat ve etkili bir şekilde yapmasına yardımcı olur. Özellikle öz bakım becerileri, işlevsel hareketler ve yaşam alanının düzenlenmesi üzerine odaklanır.
- Psikososyal Destek: Hem bireyin hem de ailenin psikososyal destek alması önemlidir. Bu, duygusal destek, danışmanlık ve rehberlik içerebilir. Bu destek, bireyin kendine güvenini artırabilir ve psikolojik zorluklarla başa çıkmada yardımcı olabilir.
- Eğitim Programları: Okul dönemi geldiğinde, spina bifida’lı bireyler için uygun eğitim programları ve destek hizmetleri sağlanmalıdır. Bu, öğrenme ihtiyaçlarını karşılayarak eğitim alabilmelerini sağlar.
Spina Bifidaile ilgili soru sorunlarınız için danışma ve destek hizmetlerinden yararlanmak için merkezimizle iletişime geçebilirsiniz.